Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej rokrocznie ustanawiają patronów danego roku.
Patronami roku 2025 zostali:
Stefan Żeromski, Antoni Słonimski, Olga Boznańska, Kazimierz
Sosnkowski, Franciszek Duszeńko (wybór Sejmu) oraz ks. prof. Józef Tischner,
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Władysław Stanisław Reymont oraz Wojciech Jerzy
Has (wybór Senatu).
Rok 2025 został ponadto ustanowiony rokiem pierwszych królów Polski, bohaterów z Katynia, Charkowa i Miednoje (decyzja Sejmu) oraz Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki (decyzja Senatu).
STEFAN ŻEROMSKI (1864 - 1925)
W tym roku 20 listopada przypada 100 rocznica śmierci tego prozaika, publicysty i dramaturga.
 |
| Stefan Żeromski w 1917 r. źródło: BN polona.pl |
Część swoich powieści, opowiadań, dramatów i poematów Stefan Żeromski podpisywał pseudonimami: Maurycy Zych, Józef Katerla oraz Stefan Iksmoreż. W jego utworach pojawiają się wątki narodowowyzwoleńcze oraz problematyka społeczna (niesprawiedliwość społeczna, podział na biednych i bogatych, krzywdzonych i krzywdzących).
Wybrane
utwory:
- Doktor Piotr (1895),
- Ludzie bezdomni (1900),
- Popioły (1902),
- Przedwiośnie (1924),
- Rozdziobią nas kruki, wrony (1895),
- Siłaczka (1895),
- Syzyfowe prace (1897),
- Uciekła mi przepióreczka (1924),
- Wiatr od morza (1922),
- Wierna rzeka (1912).
Patronami roku
2023 zostali: Aleksander Fredro, Mikołaj Kopernik, Wojciech Korfanty, Jan
Matejko, Maurycy Mochnacki, Jerzy Nowosielski, Aleksandra Piłsudska,
Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, Paweł Edmund Strzelecki, Wisława Szymborska
i Jadwiga Zamoyska.
Rok 2023 został
ponadto ustanowiony rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta
Warszawskiego.
Literackimi patronami roku 2023 są więc Aleksander Fredro i Wisława
Szymborska.
 |
| Jan Styfi: Aleksander hr. Fredro, Źródło: Polona.pl |
Aleksander Fredro był wybitnym komediopisarzem i poetą.
W swoich obyczajowych komediach przedstawiał głównie życie szlachty
prowincjonalnej. Jego utwory weszły do kanonu literatury polskiej
i teatru, a część z nich trafiła na listę lektur szkolnych.
Fredro pisał też bajki /wiersze, które
do dziś czytywane są przez dzieci.
Wybrane komedie:
- Damy i
huzary,
- Mąż i żona,
- Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca,
- Zemsta.
Wybrane utwory dla dzieci:
- Bajeczka o osiołku,
- Bajka o sowie,
- Koguty,
- Małpa w kąpieli,
- Paweł i
Gaweł.
 |
Wisława Szymborska, Źródło: PAP, fot: Jacek Bednarczyk |
Wisława Szymborska była poetką, tłumaczką, pisała eseje i
felietony. Uznaje się ją również za twórczynię krótkich, żartobliwych gatunków
literackich, jakim są lepieje i
moskaliki.
W roku 1996 Wisława Szymborska została laureatką Literackiej
Nagrody Nobla. Otrzymała też najważniejsze odznaczenia państwowe – Order Orła
Białego i Order Odrodzenia Polski Polonia Restituta.
W Laudacji Noblowskiej o Szymborskiej powiedziano:
W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemności, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą.
Decyzją Sejmu patronami roku 2022 są: Maria Grzegorzewska, Maria Konopnicka, Ignacy Łukasiewicz, Józef Mackiewicz, Wanda Rutkiewicz, Józef Wybicki oraz Romantyzm Polski.
MARIA KONOPNICKA (1842 - 1910)
Śpiewnik dla
dzieci,
O Janku
Wędrowniczku,
O
krasnoludkach i o sierotce Marysi,
Na jagody,
Szkolne
przygody Pimpusia Sadełko,
Co słonko
widziało,
Dym,
Nasza szkapa.
W roku 2021 uhonorowano kardynała Stefana Wyszyńskiego
oraz „ludzi pióra”: Stanisława Lema, Cypriana Kamila Norwida, Krzysztofa
Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Różewicza. Rok 2021 jest też rokiem
Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie i drugiej na świecie
Ustawy Rządowej, uchwalonej w roku 1791, czyli dokładnie 230 lat
temu.
STANISŁAW LEM (1921 – 2006)
Najbardziej znany przedstawiciel polskiej fantastyki
naukowej, filozof, futurolog, eseista, autor powieści realistycznych i tekstów
satyrycznych.
Jego książki przetłumaczono na 41 języków, osiągnęły łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy, a wiele z nich stało się podstawą scenariuszy filmowych.
Fenomen książek Stanisława Lema
Sławę zyskał nie tylko w Polsce, ale też poza jej granicami
- jest najczęściej czytanym i tłumaczonym polskim autorem powieści. Najbardziej
znanym jego dziełem jest Solaris.
Fenomen popularności jego twórczości stanowi oryginalne podejście do kategorii
gatunku. Książki Lema łączą w sobie analizy społeczne ze złożoną i atrakcyjną
fabułą, w której naukowe rozważania przeplatane są fantastycznymi,
futurystycznymi domysłami lub przewidywaniami autora.
Zauważalne jest, że książki Stanisława Lema przenoszą czytelnika w inny świat. Często swoimi fantastyczno-naukowymi powieściami Lem zdawał się przewidywać przyszłość. Jego fascynacja filozofią i futurologią zaowocowała wieloma pozycjami poruszającymi tematykę rozwoju techniki i technologii, zmian w naturze ludzkiej, rozwojowi rasy ludzkiej, człowieka i jego miejsca we Wszechświecie, czy... kontaktów pozaziemskich. W jego dorobku znaleźć można opowiadania science fiction, jak chociażby Bajki robotów, ale także powieści detektywistyczne, futurologiczne eseje i rozprawy, poezję i listy, a także scenariusze słuchowisk, filmów czy dramatów. Ciekawymi pozycjami z twórczości pisarza są recenzje oraz wstępy do nieistniejących książek.
Tekst o fenomenie książek Stanisława Lema pochodzi ze strony
https://www.znak.com.pl/autor/Stanislaw-Lem
Wybrane cytaty z książek Stanisława Lema
- Jak się tak leży godzinami w nocy, to myśleniem można zajść bardzo daleko i w bardzo dziwne strony, wiesz... Solaris
- Nie żałuj, nigdy nie żałuj, że mogłeś coś zrobić w życiu, a tego nie zrobiłeś. Nie zrobiłeś, bo nie mogłeś. Szpital przemienienia
- Wcale nie chcemy zdobywać kosmosu, chcemy tylko rozszerzyć Ziemię do jego granic. Solaris
- Książką można czytelnikowi głowę, owszem przemeblować o tyle, o ile jakieś meble już w niej przed lekturą stały. Doskonała próżnia. Wielkość urojona
- Człowiek wyruszył na spotkanie innych światów, innych cywilizacji, nie poznawszy do końca własnych zakamarków, ślepych dróg, studni, zabarykadowanych, ciemnych drzwi. Solaris
Twórczość
Proza:
- Hotel Ansgar, Księgarnia Zdzisława Gustowskiego, Poznań 1948.
- Zły, Wydawnictwo "Czytelnik", Warszawa 1955.
- Gorzki smak czekolady Lucullus, Czytelnik, Warszawa 1957.
- Filip, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1961.
- Życie towarzyskie i uczuciowe, Instytut Literacki, Paryż 1967.
- Siedem dalekich rejsów, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1975.
- Wędrówki i myśli porucznika Stukułki (nieukończone, wydane w 1990).
- Dziennik 1954, I wydanie emigracyjne: Polonia Book Fund, Londyn 1980. Pierwsze oficjalne wydanie krajowe: Res Publica, Warszawa 1989. Wersja oryginalna w opracowaniu i z przedmową Henryka Dasko: Wydawnictwo Tenten, Warszawa 1995; II wydanie: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
- U brzegów jazzu, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1957.
- Notebooks of Dilettante (1970), w polskim wydaniu: Zapiski dyletanta, w tłumaczeniu Małgorzaty Wolanin. Wydawnictwo Rok i Oficyna Wydawnicza "Most", Warszawa 1991.
- Cywilizacja komunizmu, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1972.
- Tu w Ameryce, czyli dobre rady dla Polaków, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1975.
- Polacy, czyli pakamera, "Dialog" 1961 nr 6.
- Niebo - projekt scenariusza, "Dialog" 1963 nr 6.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Tytułem patrona roku 2019 uhonorowani zostali: Gustaw Herling-Grudziński, Anna Walentynowicz, Stanisław Moniuszko, a także wydarzenia: Unia Lubelska i Powstania Śląskie.
Foto: East News--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rok 2018 ogłoszono rokiem Jubileuszu odzyskania przez Polskę Niepodległości, Pamięci Powstania Wielkopolskiego, Jubileuszu Konfederacji Barskiej, Praw Kobiet, Ireny Sendlerowej, Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka i Zbigniewa Herberta.
ZBIGNIEW HERBERT (1924 - 1998)
 |
Zbigniew Herbert w swoim mieszkaniu, Warszawa 18.04.1974 r.
/Bohdan Majewski /Agencja FORUM
|
