Sejm
Rzeczypospolitej Polskiej rokrocznie ustanawia patronów danego roku.
W roku 2021 uhonorowano kardynała Stefana Wyszyńskiego
oraz „ludzi pióra”: Stanisława Lema, Cypriana Kamila Norwida, Krzysztofa
Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Różewicza. Rok 2021 jest też rokiem
Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie i drugiej na świecie
Ustawy Rządowej, uchwalonej w roku 1791, czyli dokładnie 230 lat
temu.
STANISŁAW LEM (1921 – 2006)
Zdjęcie ze strony lem.pl
Najbardziej znany przedstawiciel polskiej fantastyki
naukowej, filozof, futurolog, eseista, autor powieści realistycznych i tekstów
satyrycznych.
Jego książki przetłumaczono na 41 języków, osiągnęły
łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy, a wiele z nich stało się podstawą
scenariuszy filmowych.
Fenomen książek Stanisława Lema
Sławę zyskał nie tylko w Polsce, ale też poza jej granicami
- jest najczęściej czytanym i tłumaczonym polskim autorem powieści. Najbardziej
znanym jego dziełem jest Solaris.
Fenomen popularności jego twórczości stanowi oryginalne podejście do kategorii
gatunku. Książki Lema łączą w sobie analizy społeczne ze złożoną i atrakcyjną
fabułą, w której naukowe rozważania przeplatane są fantastycznymi,
futurystycznymi domysłami lub przewidywaniami autora.
Zauważalne jest, że książki Stanisława Lema przenoszą
czytelnika w inny świat. Często swoimi fantastyczno-naukowymi powieściami Lem
zdawał się przewidywać przyszłość. Jego fascynacja filozofią i futurologią
zaowocowała wieloma pozycjami poruszającymi tematykę rozwoju techniki i
technologii, zmian w naturze ludzkiej, rozwojowi rasy ludzkiej, człowieka
i jego miejsca we Wszechświecie, czy... kontaktów pozaziemskich. W jego
dorobku znaleźć można opowiadania science fiction, jak chociażby Bajki robotów, ale także powieści
detektywistyczne, futurologiczne eseje i rozprawy, poezję i listy, a także
scenariusze słuchowisk, filmów czy dramatów. Ciekawymi pozycjami z twórczości
pisarza są recenzje oraz wstępy do nieistniejących książek.
Tekst o fenomenie książek Stanisława Lema pochodzi ze strony
https://www.znak.com.pl/autor/Stanislaw-Lem
Wybrane cytaty z książek Stanisława Lema
- Jak się tak leży godzinami w nocy, to myśleniem można zajść
bardzo daleko i w bardzo dziwne strony, wiesz... Solaris
- Nie żałuj, nigdy nie żałuj, że mogłeś coś zrobić w życiu, a
tego nie zrobiłeś. Nie zrobiłeś, bo nie mogłeś. Szpital
przemienienia
- Wcale nie chcemy zdobywać kosmosu, chcemy tylko rozszerzyć
Ziemię do jego granic. Solaris
- Książką można czytelnikowi głowę, owszem przemeblować o
tyle, o ile jakieś meble już w niej przed lekturą stały. Doskonała
próżnia. Wielkość urojona
- Człowiek wyruszył na spotkanie innych światów, innych
cywilizacji, nie poznawszy do końca własnych zakamarków, ślepych dróg, studni,
zabarykadowanych, ciemnych drzwi. Solaris
W roku 2020 tytułem patrona roku Sejm
uhonorował św. Jana Pawła II, hetmana Stanisława Żółkiewskiego, filozofa
Romana Ingardena i literata Leopolda Tyrmanda. 2020 będzie też rokiem
Bitwy Warszawskiej 1920 roku oraz Zaślubin Polski z morzem w Pucku w
jej 100. rocznicę.
LEOPOLD TYRMAND (1920-1985)
Fot. z archiwum rodzinnego Tyrmandów (www.szarmant.pl/leopold-tyrmand)
Polski
pisarz i publicysta, popularyzator jazzu w Polsce
Twórczość
Proza:
- Hotel Ansgar, Księgarnia Zdzisława Gustowskiego,
Poznań 1948.
- Zły, Wydawnictwo "Czytelnik", Warszawa 1955.
- Gorzki smak czekolady Lucullus, Czytelnik, Warszawa
1957.
- Filip, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1961.
- Życie towarzyskie i uczuciowe, Instytut Literacki,
Paryż 1967.
- Siedem dalekich rejsów, Polska Fundacja Kulturalna,
Londyn 1975.
- Wędrówki i myśli porucznika Stukułki (nieukończone,
wydane w 1990).
Dziennik:
- Dziennik 1954, I wydanie emigracyjne: Polonia Book
Fund, Londyn 1980. Pierwsze oficjalne wydanie krajowe: Res Publica, Warszawa
1989. Wersja oryginalna w opracowaniu i z przedmową Henryka Dasko: Wydawnictwo
Tenten, Warszawa 1995; II wydanie: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa
1999.
Zbiory
esejów i publicystyki:
- U brzegów jazzu, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków,
1957.
- Notebooks of Dilettante (1970), w polskim
wydaniu: Zapiski dyletanta, w tłumaczeniu Małgorzaty Wolanin. Wydawnictwo
Rok i Oficyna Wydawnicza "Most", Warszawa 1991.
- Cywilizacja komunizmu, Polska Fundacja Kulturalna,
Londyn 1972.
- Tu w Ameryce, czyli dobre rady dla Polaków, Polska
Fundacja Kulturalna, Londyn 1975.
Dramat:
- Polacy, czyli pakamera, "Dialog" 1961 nr 6.
Scenariusz:
- Niebo - projekt scenariusza, "Dialog" 1963
nr 6.
Tytułem patrona roku 2019 uhonorowani zostali: Gustaw
Herling-Grudziński, Anna Walentynowicz, Stanisław Moniuszko, a także
wydarzenia: Unia Lubelska i Powstania Śląskie.
GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI (1919 - 2000)
Foto: East News
Przekonałem się wielokrotnie, że człowiek
jest ludzki w ludzkich warunkach, i uważam za upiorny nonsens naszych
czasów sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach
nieludzkich...
Polski
pisarz, eseista, krytyk
literacki, dziennikarz, żołnierz, więzień obozów
koncentracyjnych Gułagu. W uchwale sejmowej
o patronach roku 2019 napisano: Losy i twórczość Gustawa Herlinga
Grudzińskiego stanowią świadectwo cierpień i czynów człowieka, któremu
przyszło przeżyć czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości.
ŻYCIORYS
Gustaw Herling-Grudziński urodził się w dość
zamożnej, spolonizowanej rodzinie żydowskiej. Uczęszczał do gimnazjum im. Mikołaja
Reja w Kielcach.
Przez dwa lata studiował filologię polską na
Uniwersytecie Warszawskim. W październiku 1939 roku założył z
kolegami jedną z pierwszych organizacji konspiracyjnych – Polską Ludową
Akcję Niepodległościową. Wyjechał do Lwowa, następnie do Grodna. W 1940
roku został aresztowany przez NKWD podczas próby przedostania się na
Litwę.
Skazany na pięć lat pobytu w obozach, został
osadzony w łagrze na Dalekiej Północy, z którego zwolniony został na
mocy układu Sikorski–Majski w 1942 roku. Dramatyczne przeżycia z tego
okresu znalazły swoje odzwierciedlenie w najsłynniejszej książce Herlinga-Grudzińskiego
Inny Świat. Rosję opuścił wraz
z armią Andersa, walczył pod Monte Cassino.
Od 1946 roku był członkiem Polskiej Partii
Socjalistycznej, z której wystąpił w roku 1960. W 1947 współtworzył
wydawaną wówczas w Rzymie Kulturę.
Po przeniesieniu pisma osiadł w Londynie, a w 1952 roku, po
śmierci pierwszej żony, przeniósł się znów do Włoch, do Neapolu, gdzie poślubił
córkę Benedetta Croce Lidię, i gdzie mieszkał aż do śmierci. W latach 1952–1955 współpracował z Radiem
Wolna Europa, był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W późniejszym
okresie współpracował z Komitetem Obrony Robotników i Polskim Porozumieniem
Niepodległościowym.
Źródło:
https://culture.pl/pl/tworca/gustaw-herling-grudzinski
TWÓRCZOŚĆ
Był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich
XX wieku, obierającym za przedmiot swego pisarstwa opór stawiany przez
człowieka różnorodnym postaciom nicości (totalitaryzmom, religijnemu
zwątpieniu, poczuciu egzystencjalnego osamotnienia, instrumentalizacji życia).
Sam Grudziński o swojej twórczości wypowiedział się w Dzienniku pisanym nocą:
(…) Pisać tak, by zdanie
było przekazem nie tylko jasnej i swobodnej myśli, lecz nieustannego
napięcia moralnego, by w słowie żył całym sobą kto wypowiada je jako swoją
długo odważaną i cierpianą prawdę – to pociągało mnie zawsze (…).
Najważniejsze dzieła:
Żywi i umarli (1945), Inny świat (pisany w latach 1949-1950, opublikowany w
1951), Dziennik pisany nocą 1971-1972
(1973), Dziennik pisany nocą 1973-1979
(1980), Dziennik pisany nocą 1980-1983
(1984), Pierścień (1986), Wieża i inne opowiadania (1988), Dziennik pisany nocą 1984-1988 (1989), Dziennik pisany nocą 1989-1992 (1993), Gorący oddech pustyni (1997), Podzwonne dla dzwonnika (1999-2000), Wędrowiec cmentarny (2005).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rok 2018
ogłoszono rokiem Jubileuszu odzyskania przez Polskę Niepodległości, Pamięci
Powstania Wielkopolskiego, Jubileuszu Konfederacji Barskiej, Praw Kobiet, Ireny
Sendlerowej, Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka i Zbigniewa Herberta.
ZBIGNIEW HERBERT (1924 - 1998)
 |
Zbigniew Herbert w swoim mieszkaniu, Warszawa 18.04.1974 r.
/Bohdan Majewski /Agencja FORUM
|
Kiedy się człowiek czymś interesuje, to
książki przychodzą do niego. Książka poleca książkę. Tylko, że zawsze ma się
większe ambicje niż rezultaty.
Zbigniew Herbert
(z książki Herbert nieznany. Rozmowy)
Polski poeta,
eseista, dramatopisarz, autor słuchowisk; kawaler Orderu Orła Białego.
Z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof.
Jako poeta
zadebiutował na łamach prasy w 1950; jego debiut książkowy, tom wierszy
"Struna światła", ukazał się w 1956. Do najbardziej cenionych dzieł
Herberta należy cykl utworów o Panu Cogito, postaci zanurzonej we
współczesności, a jednocześnie mocno zakorzenionej w europejskiej tradycji
kulturowej. W latach 80. Herbert stał się sztandarowym poetą polskiej opozycji.
Od 1986 mieszkał w Paryżu, gdzie współpracował
z Zeszytami Literackimi; do
Polski wrócił w 1992.
Tekst pochodzi
ze strony: http://lubimyczytac.pl/autor/14880/zbigniew-herbert
Wiersze
Zbigniewa Herberta
Wyspa
Jest nagła wyspa
Rzeźba morza kołyska
groby między eterem i solą
dymy jej ścieżek oplatają skały
i podniesienie głosów nad szum i milczenie
Tu pory roku strony światła mają dom
i cień jest dobry dobra noc i dobre słońce
ocean rad by tutaj złożyć kości
zmęczone ramię nieba opatrują liście
Jej kruchość pośród wrzasku elementów
gdy nocą w górach gada ludzki ogień
a rankiem zanim wybłyśnie Aurora
pierwsze w paprociach wstaje światło źródeł
Kot
Jest cały
czarny, lecz ogon ma elektryczny. Gdy śpi
na słońcu, jest najczarniejszą rzeczą, jaką sobie można
wyobrazić. Nawet we śnie łapie przerażone myszki. Poznać
to po pazurkach, które wyrastają mu z łapek. Jest strasznie
miły i niedobry. Zrywa z drzew ptaszki, zanim dojrzeją.
Foto: East News
